De verloren zonen

Ik lees het hoofdstuk over de oudste zoon uit Henri Nouwens Eindelijk thuis, het boek waarin hij tijdloze lessen trekt uit Rembrandts schilderij Terugkeer van de verloren zoon.
De verloren zoon, de jongste, keert naar jaren van losbandigheid en 'zonde' terug naar zijn ouderlijk huis, berouwvol, en wordt door zijn vader liefdevol ontvangen. Wie kent het verhaal niet?
Nouwen betoogt dat ook de oudste zoon een verloren zoon genoemd had kunnen worden. Deze oudste zoon, die het zo graag allemaal goed heeft willen doen, thuis gebleven is, hard gewerkt heeft, zijn verplichtingen nakwam, deze zoon trok innerlijk steeds verder weg van zijn vader, werd steeds ongelukkiger en steeds minder vrij. Deze zoon had niet de moed weg te lopen en was diep vanbinnen jaloers op zijn jongere broer. Hij raakte verloren in wrok en zijn boosheid en afgunst hielden hem gevangen.
Nouwen herkent zichzelf maar al te goed in deze oudste verloren zoon. 'Het werd voor mij steeds moeilijker me thuis te voelen in het huis van mijn vader. Ik werd steeds minder vrij, minder spontaan, minder vrolijk, en de anderen gingen mij steeds mee zien als iemand die wat 'zwaar op de hand' was."
Ik heb nooit ontvangen wat ik verdiende, is de klacht van de oudste zoon. Hij kan niet meer delen in de vreugde van anderen. Vreugde en wrok kunnen niet naast elkaar bestaan.
"Hoe meer ik over de oudste zoon in mij nadenk, des te meer realiseer ik me hoe diep geworteld deze vorm van verlorenheid werkelijk is en hoe moeilijk het is vanuit zo'n houding terug te keren naar huis. Het lijkt zoveel makkelijker om terug te keren van een leven vol wellustige uitspattingen dan van de kille woede, die in de diepste schuilhoeken van mijn hart genesteld is."
"Er is een enorme, duistere kracht die mij tot dit innerlijk beklag brengt. Het veroordelen van anderen en van mezelf, mijn eigendunk en het afwijzen van mezelf versterken elkaar en hebben een steeds destructievere uitwerking," schrijft Nouwen.
Natuurlijk herken ik persoonlijk ook heel veel en is het hoofdstuk enorm confronterend. Inderdaad, waar mijn deugdzame ik is, is ook mijn van wrok gevulde aanklager aanwezig. Om treurig van te worden.
En dan staat er in de slotalinea iets wat naadloos aansluit op de Paaspreek van een paar weken geleden. Nouwen vraagt zich natuurlijk af hoe hij kan terugkeren naar zijn liefdevolle vader als hij zichzelf verloren heeft in wrok en overweldigd wordt door jaloezie, gevangen zit in gehoorzaamheid.
Hij beseft dat hij zichzelf niet aan zijn eigen haren uit het moeras kan trekken.
Hij beseft dat hij zichzelf niet kan genezen.
Er moet iets gebeuren wat hij zelf niet tot stand kan brengen: "Ik kan alleen van bovenaf genezen worden, als God van boven tot mij komt," schrijft Nouwen. Als voorbeeld haalt hij Jezus' woorden tot Nicodemus aan: "Wees dus niet verwonderd als ik jullie zeg: jullie moeten opnieuw geboren worden; van bovenaf."
Net als Joris Vercammen het verwoordde in zijn preek: "Je kunt jezelf niet vrijkopen, je wordt vrijgekocht, je ontvangt je toekomst, je wordt opnieuw geschapen."
Mooi is dit toch.

Rembrandt - de terugkeer van de verloren zoon

Pasen 2013

Eerste Paasdag ging ik naar de Oud-Katholieke kerk en luisterde naar de preek van Joris Vercammen. Het ging over mij. Over de toekomst die nog maar al te vaak verduisterd wordt door het verleden dat mij nog zo in zijn greep heeft.
Vercammen vergeleek het met 'dolen in een vreemd land waar het onmogelijk is je thuis en je rust te vinden'. Is er een routekaart uit dit gebied? Een procedure, een therapie? Alsof je je door je aan regeltjes en geboden te houden van die zonnige toekomst kunt verzekeren.
Je kunt jezelf niet vrijkopen, je hebt het niet allemaal zelf in de hand. Je wórdt vrijgekocht, je ontvángt de toekomst, je wórdt opnieuw geschapen, klonk het in de preek. Dat is de boodschap van Pasen. Het enige wat mij te doen staat is goed luisteren. Want vanuit de toekomst klinkt mijn naam. Dan weet ik wat mij te doen staat en zal ik handelen uit vrijheid.
We horen onze naam als we ons verlangen naar liefde ernstig nemen, zei Vercammen. Want in dat verlangen klinkt onze naam als een uitnodiging om ons open te stellen voor hen die ons levenspad kruisen. "Verlangen naar de vrijheid om lief te kunnen hebben: dat is je omkeren weg van je verleden om je blik naar de toekomst te richten."
Pasen is het feest van een frisse start. Ik kies voor het avontuur van de ontmoeting en geeft mijn verlangen naar liefhebben alle ruimte. Ik hoef alleen maar goed te luisteren.