Statusangst

Ik lees het boek Statusangst van Alain de Botton. Het gaat over "De kwellende gedachte, waarvan de funeste invloed zich over grote delen van ons leven kan uitbreiden, dat we mogelijk niet in staat zijn te voldoen aan het succesideaal zoals geformuleerd door onze samenleving en dat we dientengevolge het risico lopen gespeend te blijven van waardigheid en respect: de angst dat we ons op een te lage sport van de maatschappelijke ladder bevinden of op het punt staan nog dieper te zinken." En: "Uit falen komt vernedering voort: het knagende besef dat we niet in staat zijn geweest de wereld te laten zien wat we waard zijn en voortaan gedoemd zijn succesvolle personen met verbittering te bezien en onszelf met schaamte."
Volgens De Botton speelt het streven naar liefde een belangrijke rol in het ontstaan van statusangst. "We zijn evenzeer om emotionele als om materiële redenen gefixeerd op de plaats die we innemen in de wereld. Die plek bepaalt immers hoeveel liefde we mogen ontvangen en dus ook of we onszelf aardig kunnen vinden of gedoemd zijn ons zelfvertrouwen te verliezen."
In het hoofdstuk waarin de schrijver uiteenzet dat de materiële vooruitgang onze verwachtingen beïnvloed heeft en daarmee ook van invloed is op het ontstaan van statusangst, zegt hij: "De prijs die wij hebben betaald voor onze verwachting zoveel meer te zijn dan onze voorouders is het gevoel dat we in de verste verte niet alles zijn wat we zouden kunnen zijn."
Ik ben heel blij met dit boek, want ik merk dat het me goed doet dat iemand dit fenomeen heeft willen doorgronden. Het is niet een onderwerp waar je (men, maar ook ik in het bijzonder) gemakkelijk over praat. Dat zegt De Botton ook al in zijn inleiding.
Als ik afgunst voel bij het succes van anderen, geeft me dat een naar gevoel. Het is een emotie waar ik mezelf altijd erg over op m'n kop geef. Het is niet fijn te merken dat ik die ander blijkbaar niet volmondig het goede gun. Dit boek legt bloot wat er gebeurt, dat is zo fijn. "Het gevoel dat we iets anders zouden kunnen zijn dan wat we zijn - een gevoel dat wordt ingegeven door de grotere prestaties van hen die we als onze gelijke beschouwen - leidt tot onzekerheid en wrevel. Als we zelf klein zijn en omringd worden door mensen die allemaal net zo lang zijn als wij, zullen we niet nodeloos tobben over zoiets als lengte. Maar als anderen in onze groep ook maar een beetje langer worden dan wij, is de kans groot dat we ons opeens ongemakkelijk voelen en ons overgeven aan ontevredenheid en afgunst - ook al zijn we er zelf geen milimeter kleiner door geworden." En: "We zijn alleen jaloers op degenen met wie we ons vereenzelvigen; we zijn alleen jaloers op leden van onze referentiegroep. Weinig successen zijn zo onverdraaglijk als die van onze ogenschijnlijke gelijken." Zo werkt dat dus. Dat is toch mooi om op een rijtje te hebben.
Het is voor mij een heet hangijzer, die statusangst, dat merk ik wel. Ik lees niet voor niets de boeken van Eckhart Tolle en de verzen van de Tao Te Ching. Deze boeken leren mij dat mijn ego mij afhoudt van mijn ware zelf. Dat is mooi, want als me lukt dat ego te temmen, heb ik geen last van geldingsdrang en dus ook niet van statusangst. Maar dan kom ik toch weer terug bij Thich Nhat Hahn, die vertelt over de twee kanten van de medaille. Volgens Thich Nhat Hahn houden we ons niet alleen bezig met de dingen van het dagelijks leven - status bijvoorbeeld - maar ook met onze ware aard - het uiteindelijke. Ik denk dat dit een reëlere schets van het leven is. Ik heb er toch echt mee te dealen, met die heersende overtuigingen, mijn eigen drijfveren en dus ook met mijn ego.
Ben benieuwd of Alain de Botton mij in het tweede gedeelte van het boek handvatten kan bieden om met die statusangst om te gaan. Wordt vervolgd.